Η προσκύνηση των Μάγων, 17ος αιώνας

Το έργο θεωρείται παραλλαγή πίνακα του Paolo Caliari, του επονομαζόμενου Veronese, το οποίο βρίσκεται στη Βιβλιοθήκη του Ιδρύματος Επιστημών, Γραμμάτων και Τεχνών Ateneo Veneto. Το Ateneo Veneto είναι ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός, που ιδρύθηκε το 1812 και στεγάστηκε στην παλιά Μεγάλη Σχολή του San Fantin, γνωστή επίσης ως Scuola di Santa Maria e di San Girolamo. Το 1562 ένας μεγάλος αριθμός αρχιτεκτόνων, γλυπτών και ζωγράφων (μεταξύ των οποίων και ο Veronese) ανέλαβαν την ανακατασκευή και τη διακόσμηση του κτηρίου αυτού, που είχε καταστραφεί από πυρκαγιά. Η χρονολογία αυτή προσδιορίζει επίσης την περίοδο κατά την οποία φιλοτεχνήθηκε η σύνθεση, δηλαδή μετά το 1562 ή πιθανότερο το 1563, την εποχή που η θρησκευτική εικονογραφία υπάκουε στις αποφάσεις της Συνόδου του Τρέντο (1545- 1563), με τις εργασίες της οποίας καταδικάστηκαν ως προτεσταντικές οι αιρέσεις της εποχής της Μεταρρύθμισης και ορίστηκαν οι διδασκαλίες της Καθολικής Εκκλησίας. Μεταξύ αυτών, κατά την τελευταία συνεδρίαση το 1563, ορίστηκαν και οι κανόνες απεικόνισης των θρησκευτικών σκηνών. Οι θρησκευτικές συνθέσεις, επωμιζόμενες τον ρόλο του «βιβλίου των αγραμμάτων», έπρεπε να είναι κατανοητές από τους πιστούς και να έχουν εγκριθεί από τον επίσκοπο.

“Η Προσκύνηση των Μάγων” προσφέρει μια εύκολη στην κατανόησή της εικόνα. Η Αγία Οικογένεια είναι τοποθετημένη έκκεντρα, στα αριστερά της σύνθεσης. Η Παναγία, με το Βρέφος στην αγκαλιά της, κάθεται στα σκαλοπάτια ενός μεγαλοπρεπούς κτηρίου, τείνοντας το ποδαράκι του Ιησού στον πρώτο Μάγο για να το προσκυνήσει. Ο Ιωσήφ αριστερά, με την πλευρά και την πλάτη προς τον θεατή, βοηθά προστατεύοντάς τους συγχρόνως. Πίσω από τον Μάγο που προσκυνά ακολουθεί ο δεύτερος, ενώ ο τρίτος δεν φαίνεται ολόκληρος. Τα κεντρικά πρόσωπα περιστοιχίζονται από άλογα και στρατιώτες, ενώ δύο υπηρέτες, στο πρώτο πλάνο, φέρουν τα δώρα.

Το έργο της Εθνικής Πινακοθήκης, σε σύγκριση με αυτό του Ateneo Veneto, παρουσιάζει αρκετές διαφοροποιήσεις, κυρίως ως προς το μέγεθος. Αν και το έργο της Πινακοθήκης είναι μεγαλύτερο, του λείπει ένα μεγάλο κομμάτι από το δεξί τμήμα της σύνθεσης και αρκετό από αριστερά. Επιπλέον, το εύρος των επιζωγραφήσεων αποδεικνύει ότι είχε υποστεί καταστροφή στο παρελθόν. Κατά την τελευταία απόπειρα αποκατάστασής του, η αφαίρεση μεγάλους μέρους των επιζωγραφήσεων, κυρίως από την κάπα του Μάγου, αποκάλυψε μια εκλεπτυσμένη, αν και πεσμένη χρωματικά, πινελιά. Η ποιότητά της, όμως, μας οδηγεί με κάθε βέβαια επιφύλαξη σε μία απόδοση του έργου, αν όχι στο άμεσο εργαστήριο του Veronese, σε κάποιον κοντινό με την εποχή συνεχιστή του.